Każde dziecko jest jedyne w swoim rodzaju. Jego rozwój przebiega w indywidualnym tempie, lecz w danym wieku większość dzieci wykonuje pewne czynności przygotowujące do opanowania systemu językowego, związane ze słyszeniem, rozumieniem i mówieniem. Jeżeli dziecko nie opanowało, we wskazanym poniżej czasie, określonej umiejętności, nie oznacza to jeszcze, że jego rozwój mowy jest zaburzony, ale jeżeli pojawiają się jakiekolwiek wątpliwości najlepiej skontaktować się z logopedą.

Niestety w naszym społeczeństwie pokutuje twierdzenie, że opieką logopedyczną mogą być objęte dopiero dzieci 6 letnie, a niestety wtedy może być już za późno. Najlepszym wyjściem jest więc profilaktyka, czyli wszelkiego rodzaju ćwiczenia usprawniające aparat wymowy.

Głoska [r] pojawia się w mowie dziecka z reguły najpóźniej, często dopiero około piątego, szóstego roku życia. Zastępowanie jej kolejno przez [j] (np. rak – jak) lub przez [l] (lak) jest prawidłowością rozwojową. Poprawna wymowa tej głoski wymaga dość dużej siły i sprawności języka. Aby wymowa [r] nie nastręczała dziecku trudności, można – nawet już w trzecim roku życia – rozpocząć ćwiczenia usprawniające pracę narządów mowy.

Dla kogo są zabawy logopedyczne i jakie mogą być?

Wierszyki logopedyczne utrwalające poprawną wymowę głosek szumiących: sz, rz, cz, dż. Doskonałe także do ćwiczeń dykcji dla każdego dziecka i rodzica :)

U człowieka tworzenie głosu a także dźwięczna artykulacja możliwe są dzięki strumieniu powietrza wydychanego. Mówienie jest nierozłącznie związane z oddychaniem. Inny jest sposób oddychania wtedy, gdy milczymy, a inny, gdy mówimy. Podczas spoczynku oddychamy nosem: wdech i wydech są niemal zrównoważone co do długości trwania. Natomiast w czasie mówienia oddychamy przede wszystkim ustami: wdech jest szybki i krótki, a wydech długi i powolny. Mówiąc nabieramy tyle powietrza, ile potrzeba do wypowiedzenia wyrazy czy zdania.

Wyrazy dźwiękonaśladowcze (onomatopeje) to łatwe do wymawiania sylaby i zbitki głosek, to jedne z pierwszych słów wypowiadanych przez dzieci na całym świecie. Onomatopeje zastępują pierwsze wyrazy małego dziecka i pozwalają na kontakty werbalne z osobami z najbliższego otoczenia. Stanowią one także sylaby tworzące późniejsze słowa. Onomatopeje wyrażają w sposób naturalny otaczające nas zjawiska słuchowe. Są pierwotnymi naturalnymi słowami dziecka, powiązanymi z określonym znaczeniem.

Wyrazy dźwiękonaśladowcze można wykorzystać w zabawie z dzieckiem. Do zabawy można wykorzystać wszelkiego typu klocki, obrazki, ilustracje, zabawki, sylwety zwierząt.

Wszelkie werbalizowane zabawy z najmłodszymi oparte na wyrazach dźwiękonaśladowczych odgrywają ważną rolę w kształtowaniu mowy dzieci, ponieważ:
– stanowią ważny etap kształtowania się mowy;
– są pierwszym językowym kontaktem dziecka z otoczeniem;
– ćwiczą cały aparat mowy: oddychanie, fonację (głos), prozodię (melodię, akcent i rytm mowy), słuch fonematyczny, sprawność i koordynację narządów mowy, artykulację;
– rozwijają wszystkie najważniejsze funkcje mowy;
– zastępują wyrazy zbyt trudne dla dziecka łatwiejszymi do wymówienia, przez co dziecko dość szybko odnosi swe pierwsze sukcesy (chętniej „bawi się” dźwiękami mowy).

WIERSZYKI DO ZABAW DŹWIĘKONAŚLADOWCZYCH...

Propozycje przyjemnych ćwiczeń języka, warg, policzków i podniebienia miękkiego. Ściąga dla zapracowanych rodziców ;)

Ćwiczenia doskonalące sprawność języka szczególnie potrzebnego przy prawidłowej wymowie głosek: T D N L SZ Ż CZ DŻ R.

Kolejnym etapem utwalania ćwiczonej głoski jest powtarzanie wyrażeń i zdań, w których występuje ćwiczona głoska. Zwracamy uwagę na poprawne ułożenie warg i języka podczas powtarzania głosek szumiących: czubek języka unosi się, wargi ułożone w "ryjek".

Podczas powtarzania wyrażeń i zdań z głoskami syczącymi zwracamy uwagę, by język znajdował się za dolnymi zębami, usta układamy w szeroki uśmiech.

Czym jest mutyzm wybiórczy? Odpowiedzi na to pytanie oczekują rodzice dzieci, które pogodne i rozgadane w domu, w pewnych środowiskach milczą, oraz nauczyciele, którzy pracują z dzieckiem w przedszkolu lub w szkole.

Wierszyki utrwalające poprawną wymowę głoski [R].

Bajki, które równocześnie usprawniają aparat aktykulacyjny, szczególnie język i wargi. 

Przykłady zabaw i gier logopedycznych – słownych, słuchowych, artykulacyjnych, które można wykorzystać będąc na spacerze, jadąc samochodem lub w czasie deszczowej pogody.

Małym dzieciom zdarza się, że nagle zaczynają „się jąkać” – powtarzają całe słowa lub sylaby, przeciągają głoski, czasem przez chwilę jakby nie potrafią wydobyć z siebie słowa. Rodzice często są tym przerażeni. Upominają dziecko na różne sposoby, uspokajają, proszą, żeby mówiło wolniej, czasem krzyczą: „No, wykrztuś to wreszcie”! ...

Nieprawidłowe połykanie, czyli typ połykania infantylnego (charakterystycznego dla niemowląt), może być przyczyną seplenienia międzyzębowego, interdentalnej realizacji głosek t, d, n, a nawet powodować wady zgryzu. Infantylne połykanie powinno samoczynnie przekształcić się w typ dojrzałego połykania w okolicach 3 i 4 roku życia. Jeśli nie nastąpi samoczynnie, wskazana jest konsultacja z logopedą i podjęcie terapii.